Ja maar, ja maar, je moet, je moet

Omdenken volgens Berthold Gunster:
“Ja-maar (het is niet wat het zou móeten zijn en dat is een probleem) naar ja-en (het is, wat het is).”

Ik zou daar nog aan willen toevoegen dat mensen die vaak zinnen beginnen met “ja maar” niet luisteren naar wat de ander zegt. Waarschijnlijk zijn ze ook al bezig geweest hun bezwaren te formuleren tijdens de inbreng van de ander en zijn ze niet erg bereid een echt gesprek te voeren. “Ja maar” komt vaak vergezeld van “je moet”. Ik noem het de twee grootste dooddoeners in gesprekken. Elke vorm van wederkerigheid wordt geblokkeerd door deze twee uitingen. Het zegt vooral iets over de gebruikers ervan, namelijk dat zij verwachtingen hebben en deze vooral bevestigd willen krijgen.

Verwachtingen zijn rare dingen, ze kunnen gesprekken volledig laten escaleren en beide gesprekspartners gaan vaak met een onvoldaan gevoel uit elkaar. Verwachtingen ontstaan vanuit eerder opgedane ervaringen, maar ook vanuit normen en waarden die mensen van kleins af aan mee krijgen en worden als feiten gebracht (“Dit is hoe het hoort”)

Binnen welke relatie ook is “hoe het hoort” een proces waarbij alle betrokkenen hun eigen visie, normen en waarden, verwachtingen en overtuigingen uitspreken en gezamenlijk een nieuwe vorm vinden. Openheid maakt dat mensen zichzelf kunnen zijn en nieuwsgierigheid naar elkaar maakt de relatie gelijkwaardiger.

Ik ben er van overtuigd dat veel ruzies en conflicten in de basis een machtsstrijd zijn, waarbij verwachtingen een grote rol spelen. Met name in machtsverhoudingen, die in de kern al niet gelijkwaardig zijn, is het vooral degene met het overwicht degene die door zijn opstelling het verschil kan maken in of mensen zich gehoord, gezien en erkend voelen om wie zij zijn.

VOORBEELD:
Een leidinggevende die vanuit hoge verwachtingen eisen stelt en de inbreng van medewerkers weerspreekt, krijgt werknemers die in zichzelf keren en zich “niet meer laten kennen”. Naar de baas toe zeggen ze “ja en amen” maar op de werkvloer ontstaat een sfeer van onveiligheid waarbij mensen alleen nog voor hun eigen hachje gaan. Mensen hebben geen plezier, gaan met tegenzin naar hun werk en uiteindelijk bereikt de baas het tegenovergestelde van wat hij wil: meer productiviteit en gemotiveerde werknemers.

En dat allemaal omdat de verwachtingen van de één meer waarde krijgen dan van anderen. Je zal er maar werken!

Het kan anders. Zoals de Dalai Lama al zei: “Als je praat, herhaal je wat je zelf al weet en als je luistert leer je nog eens wat.

Voor wie anders wil: karen@aansluitenbijcommunicatie.nl